SUNİ TOHUMLAMA BOĞALARININ FERTİLİTE AÇISINDAN TEST EDİLMESİ
Suni tohumlamada kullanılan boğaların gebelik oranlarının değiştiğini biliyoruz ancak boğaların gebelik oranlarının (CR) nasıl en doğru şekilde tahmin edebiliriz? Birçok sürü, sürü içi CR değerlerinin sadece bir boğaya bağlı olarak değerlendirilir. Maalesef, bu sürü içi CR tahmini, birçok nedenden dolayı peşin hükümlüdür. İlk olarak, belirli boğa bir sürü içerisinde yalnızca limitli gebelik bilgisi vardır. Bir sürü içerisindeki limitli bilgi sürüde aşırı farklılıklar gösteren boğa CR değeri tahminleri oluşturur. Sürü içi CR farklılıklarının önemini gösterebilmek için, Genex fertilite veritabanını geliştirdim ve 80.000’in çok az üzerinde doz üretilmiş bir boğayı ele aldım. Daha sonra boğadan yapılan tohumlamarın sayısına göre sürüleri beş kategoride gruplandıralım (Şekil 1i Sütun 1).
İkinci sütunda görüldüğü gibi sürü içi CR farklılıkları tohumlama sayısı düştükçe artıyor. Sürü içi CR çeşidinin daha fazla olduğu kuruluşlara dikkat edin (Sütun 3). İlk sıra bize sürünüzde herhangi bir boğanın 10 aşılama yapılıp yapılmadığını, bu boğadan yapılan başarılı aşılamaların yüzdesi toplam başarısızlıklarından (tutmayan aşılamalar) toplam başarılara (gebelikle sonuçlanan her tohumlama) hiç dahil olmayabilir. Ancak 0 ile %100 arasında bir başarı yüzdesi elde edebileceğinize göre, boğanın doğru CR değerini şans eseri saptama ihtimaliniz yalnızca %1 (birin sıralamaya bölümü). Bir sürüde 500 tohumlamadan daha fazlası olsa bile, boğanın doğru CR değerini bulma olasılığınız yalnızca %3,5’tur.
Başarılı tohumlamarın sürü içi yüzdelerini hesaplayarak doğru CR değerini şans eseri yakalamanın %3,5 olasılığı %69,4’ten %40,8’e doğru sıralanan sürü içi CR hesaplamasının farkına varırsanız daha anlaşılır olur, sürü içinde %30 gibi büyük bir açık vardır!
Süt işi asla bu şekilde yürümemelidir, aksi takdirde Vegas’ta eğlenerek kumar oynayan birinden daha az para kazanırsınız. Bu noktada aynı zamanda sürü içi CR değerlendirmesine yakın şekilde sayıları raporlayan çiftli software programlarına karşı dikkatli olmalıyız.
Sürü içerisinde başarılı tohumlamaların tecrübesiz hesaplamasını engellemek için birçok neden bulunmaktadır. Aşağıdakilere bağlı olarak bu nedenler arasında gebelik oranlarında farklılıklar bulunmaktadır:
Tohumlama yılı ve sezonu
Tohumlama yapılan inekleri paritesi
Tohumlama yapanın kabiliyeti
Tohumlama tarihinde boğanın yaşı
Tohumlama yapılan ineğin fertilitesi
Bu faktörler boğanın gebelik başarısını etkiler çünkü örneğin, bir sürü içerisinde boğadan tohumlanan düvelerin oranı yüksekse yukarı doğru eğimler CR değerini hesaplarken meydana gelecektir. Yukarıda listelenen faktörlerden dolayı benzer şekilde diğer eğimlerde oluşacaktır.